Γιουνγκ, Καρλ Γκούσταφ

(Karl Gustav Jung, Κέσβιλ, Τούργκαου 1875 – Κούσναχτ, Ζυρίχη 1961). Ελβετός ψυχολόγος και ψυχίατρος. Θεωρείται ο σημαντικότερος από τους ψυχαναλυτές που απομακρύνθηκαν από τον Φρόιντ. Το έργο του χαρακτηρίζεται από τον τεράστιο όγκο (περισσότεροι από πενήντα τόμοι και εκατό άρθρα) και την ευρύτητα του πεδίου των ερευνών του. Γιος ενός προτεστάντη πάστορα και μιας φιλολόγου, ο Γ. εκδήλωσε νωρίς το επιστημονικό του ταλέντο. Αφού πήρε το δίπλωμα της ιατρικής στη Βασιλεία, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Παρίσι, με καθηγητή τον Ζανέ. Αργότερα υπήρξε μαθητής του Μπλόιλερ στη Ζυρίχη. Τα πρώτα του συγγράμματα σχετικά με τους συνειρμούς του λόγου (σύμφωνα με τη μέθοδο που επινόησε o Γκάλτον), τον έκαναν παγκοσμίως γνωστό από τις αρχές του 20ού αι. Το 1905 έγινε υφηγητής της ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και από το 1907 και έπειτα ασχολήθηκε ενεργώς με την ψυχανάλυση. Απομακρύνθηκε από τις θέσεις του Φρόιντ, το 1913. Η θεωρία του σταδιακά απομακρυνόταν από τον προβληματισμό και τις μεθόδους της φροϊδικής θεωρίας. Από το 1913 έως το 1933 άφησε το πανεπιστήμιο για να ασχοληθεί με θεωρητικά προβλήματα και την ατομική ψυχοθεραπεία. Από το 1933 έως το 1941 χρημάτισε καθηγητής στη Ζυρίχη και τα επόμενα χρόνια στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Ο Γ. περνούσε, χωρίς ωστόσο να διακόπτεται η συνοχή του έργου του, από την ψυχολογία στην ψυχιατρική, στη μελέτη του θρησκευτικού συναισθήματος και του αλχημιστικού και ανατολίτικου συμβολισμού. Από τις μελέτες αυτές ο Γ. αποκόμισε την ιδέα που παραμένει στο κέντρο του θεωρητικού του οικοδομήματος: την έννοια του συλλογικού ασυνείδητου. Υπάρχουν, κατά τον Γ., στο υποσυνείδητο ίχνη από εικόνες (αρχέτυπα), κληροδοτημένες από τη σειρά των προγόνων, οι οποίες είναι κοινές σε όλους τους ανθρώπους. Η σημασία τους είναι πρωταρχική, όχι μόνο για τη γένεση και τη θεραπεία των ψυχονευρώσεων, αλλά ακόμα και κυρίως, για τη φυσιολογική (και τη θρησκευτική) ζωή κάθε ατόμου. Τα κυριότερα σημεία διαφωνίας του Γ. με τη φροϊδική θεωρία υπήρξαν: η άρνηση της σεξουαλικής αιτιολόγησης των ψυχονευρώσεων· η απόδοση μεγαλύτερης σημασίας στις σύγχρονες συνθήκες ζωής και στην πνευματική καλλιέργεια του ασθενούς, σε σύγκριση με τον ρόλο των εμπειριών της παιδικής ηλικίας· η θετική αξιολόγηση των θρησκευτικών και αντιορθολογικών απαιτήσεων της ψυχής. Αντίθετα με τον Φρόιντ, ο Γ. υιοθέτησε μία γενική στάση λιγότερο ορθολογική και από ορισμένες πλευρές καθαρά δυσμενή απέναντι στην εφαρμογή των επιστημονικών μεθόδων στην ψυχολογία. Αυτό προκάλεσε ζωηρές επικρίσεις από τους ψυχολόγους και συνέβαλε στην απομόνωση της σχολής του Γ. από τα άλλα ευρωπαϊκά ρεύματα σκέψης. Στην πραγματικότητα, η θεωρία του Γ. ξεφεύγει σε πολλά σημεία από τα όρια των ψυχολογικών επιστημών και πλησιάζει, κατά τρόπο παράδοξο, τον μεσαιωνικό γνωστικισμό. Μεταξύ ενοράσεων καθολικού περιεχομένου και εικόνων που αναδύονται από τα βάθη της ψυχής, ο Γ. πλησιάζει πολλές φορές στα έργα του, στη διατύπωση μιας αληθινής θεωρίας της ψυχής, μυστικιστικού χαρακτήρα. Αν, από μία πλευρά, γίνεται κατανοητό γιατί οι πιο τολμηρές και πιο πιθανές απόψεις της θεωρίας του για το υποσυνείδητο αποτέλεσαν και αποτελούν, ακόμα και σήμερα, πρόσκομμα στην επιστήμη και σε όλα τα ρεύματα ιδεών opθολογικής έμπνευσης, είναι επίσης φανερό για ποιον λόγο ο Γ. άσκησε σημαντική επίδραση στις θρησκευτικές μελέτες και στην ευρωπαϊκή λογοτεχνική ζωή. Πέρα από μία πολεμική, πρέπει οπωσδήποτε να αναγνωριστούν στον Γ., ακόμα και στους τομείς της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής, ανακαλύψεις και διευκρινίσεις που έγιναν αποδεκτές από όλη την επιστημονική κοινότητα. Αυτές προήλθαν κυρίως από τη νεανική του παραγωγή, πιο συνδεδεμένη με την κλινική παρατήρηση, και είναι: η διάκριση των ανθρώπων σε ενδοστρεφείς και εξωστρεφείς τύπους, η έννοια του ιδεοσυναισθηματικού συμπλέγματος και ορισμένες διασαφήσεις επάνω στη φύση της σχιζοφρένιας. Τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του Γ. είναι: Μεταβολές και σύμβολα της λίμπιντο (1912), Ψυχολογικοί τύποι (1921), Το Εγώ καιτο υποσυνείδητο (1928), Το μυστήριο του χρυσού άνθους (1930, σε συνεργασία με τον Βίλελμ), Το πρόβλημα του υποσυνείδητου στησύγχρονη ψυχολογία (1931), Ψυχολογία και αλχημεία (1944), Η συμβολική του πνεύματος (1948).